Тусу хӑвӑнтан лайӑхрах пултӑр тенӗ ваттисем. Те тус пулнӑ ӗнтӗ вӑл, те пӗлӗш ҫеҫ — калаймӑпӑр. Анчах пӗлӗшне вӑл хур тунӑ.
Кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Шупашкаркасси ялӗнчи пӗр килте 38 ҫулти арҫын пулнӑ. Ӳсӗр ҫын унтан пушӑ алӑпа тухса кайман. Вӑл ылтӑн-кӗмӗл ҫаклатса тухнӑ. Пурӗ 28 пин те 323 тенкӗлӗх.
Халӗ ҫав арҫын тӗлӗшпе прокуратура айӑплав ҫирӗплетнӗ. 38 ҫулти арҫынна РФ Пуҫиле кодексӗн 158-мӗш статйин 2-мӗш пайӗн «в» пункчӗпе айӑплаҫҫӗ. Вӑл статьяпа ҫынна 5 ҫул таран ирӗкрен хӑтарма юрать. Пуҫиле ӗҫе Шупашкар район судне ярса панӑ.
Паян 18 сехет те 20 минутра Шупашкар районӗнчи Тутаркасси ялӗнче ферма ҫунма тытӑннӑ. Кун пирки «Про Город» хаҫата халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ.
Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, хура тӗтӗм пӗлӗтелле палкаса хӑпарнӑ. Урамра та ҫӑра тӗтӗм сарӑлнӑ.
Мӗнле ферма ҫуннӑ? Ҫулам мӗнрен тухнӑ? Хальлӗхе кун пирки тулли информаци ҫук.
Хыснаран 20 миллион тенкӗ ытла укҫа хывса баскетбол тата футбол лапамӗсем, чупса ҫӳремелли ҫулсем тунӑ, мини-футбол лапамӗ, тренажёрсем вырнаҫтарнӑ. Тренажёрсем айӗнче резинӑран сий сарман пирки ӳксе аманас хӑрушлӑх пысӑк.
Строительсем ӗҫе вӗҫленӗ хыҫҫӑн физкультура урокӗнчи ачасене строительствӑран юлнӑ ҫӳп-ҫапа тата вак чула пуҫтарма илсе тухнӑ. Ку вӑл пӗлтӗр пулнӑ. Шупашкар районӗнчи Атайкассинчи стадиона кӑҫал та йӗркене кӗртсе пӗтереймен-ха.
«Чӑваш Ен» патшалӑх телерадиокомпанийӗ вырӑнтисем хыпарланӑ тӑрӑх пӗлтернине ӗненсен, строительсем ӗҫе тивӗҫлипе пурнӑҫламан. Симӗс курӑк ешермелли вырӑнта, ҫав шутра футбол лаптӑкӗнче те, кирпӗч выртать тата хытхура ашкӑрать.
Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче вырӑнти ял тӑрӑхӗ подрядчик патне кӑлтӑка пӗтерме ыйтса ҫырупа тухнӑ-мӗн-ха. Утӑ уйӑхӗнче ҫӗре тикӗслеме тытӑннӑ, ӗҫе ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗччен вӗҫлемелле.
Стадиона симӗслетес енӗпе те ыйту пур. Лартма палӑртнӑ 150 чӑрӑшран пиллӗкмӗш пайӗ ҫеҫ пур, вӗсем те хут ҫинче малтан палӑртнинчен лутрарах иккен.
Кунта мӗнех хушса калайӑн? Ӗҫе йӗркеллӗ вӗҫлеменнине курса тӑрсах ӑна алӑ пусса йышӑннӑ тӳре-шарапа специалист мӗнпур ыйту хуравне пӗлет пулинех.
Пӑтӑрмаха таҫта та ҫакланма пулать ҫав. Шупашкарти ҫулланнӑ хӗрарӑм, ав, дачӑна кайсан аманнӑ. Вӑл карта хӳминчен тухса тӑракан пысӑк тимӗр пӑта ҫине пуҫӗпе тӑрӑннӑ. Пуҫне амантнӑ хӗрарӑма икӗ службӑн пулӑшма тивнӗ. Малтан — Чӑваш Респуликин шыравпа ҫӑлав службин, кайран — тухтӑрсен.
Инкек утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнче 17 сехет те 10 минутра Шупашкар районӗнчи Вӑрманкасси ялӗнчи «Юбилейное» сад юлташлӑхӗнче пулса иртнӗ. Вырӑна пырса ҫитнӗ ҫӑлавҫӑсем гидроинструментпа пысӑк тимӗр пӑтана касса илсе ватӑ хӗрарӑма карта ҫумӗнчен хӑтарнӑ, унтан васкавлӑ пулӑшу тухтӑрӗсене чӗнсе илнӗ.
Ҫурла уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Чӑваш Енре аҫа ҫапнине пула 5 пушар пулнӑ. Вӗсенчен иккӗшӗ – нумай хваттерлӗ ҫуртра.
Шупашкарти Ленин Комсомолӗн урамӗнчи 30-мӗш тата 32-мӗш ҫуртсенче ҫиҫӗме пула тӗпелти техника сиенленнӗ.
Шупашкар районӗнчи Вӑрӑмту ялӗнче ҫурта аҫа ҫапнӑ. Пӳрт тӑрри тата шалти отделка сиенленнӗ. Красноармейски районӗнчи Дворик ялӗнче те ҫурта аҫа ҫапнӑ. Йывӑҫ пӳрт кӗле ҫаврӑннӑ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӗрмер ялӗнче 1 тонна утӑ хунӑ сарай ҫунса кайнӑ.
Ӗнер пирӗн республикӑра аслатиллӗ ҫумӑр ҫуса иртнӗ, вӑйлӑ ҫил тухса кайнӑ хыҫҫӑн 11 районти 33 ял ҫутӑсӑр юлнӑ. Ҫутҫанталӑка пула 2763 ҫуртра ҫутӑ сӳнсе ларнӑ.
Пӑрачкав салинче, тӗслӗхрен, Сад урамӗнче йывӑҫ ӳксе ҫутӑ пӑралукне татса пӑрахнӑ, Яшин урамӗнче трансформатор подстанцине аҫа ҫапнӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн унти 12 урам ҫутӑсӑр юлнӑ.
Паянхи, ҫурла уйӑхӗн 4-мӗшӗнчи, ир тӗлне Йӗпреҫ, Пӑрачкав, Шупашкар, Ҫӗмӗрле районӗсенчи 14 ялта ҫутӑ пулман. Вӗсенчи 1244 ҫуртра ҫынсем электричествӑсӑр лараҫҫӗ. Ҫутӑ парассине кӑнтӑрла тӗлне вӗҫлеме палӑртнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн вӗҫӗнче те аслатиллӗ ҫумӑр, вӑйлӑ ҫил хыҫҫӑн республикӑри хӑш-пӗр вырӑнта ҫутӑ сӳнсе ларнӑччӗ. Ун чухне 17 пин ҫын ҫутӑсӑр тӑрса юлнӑ.
Шупашкар районӗнче 47 ҫулти арҫынна вӗлернӗ. Ҫакна пӗр ялтах пурӑнакан 55 ҫулти арҫын тунӑ тесе шутлаҫҫӗ. Ӑна тытса чарнӑ, ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Следстви версийӗ ҫапларах: утӑ уйӑхӗн 26-мӗшӗнче 17-19 сехетсенче 47-ри арҫын 55-ри пӗлӗшӗпе Чӑрӑшкасси ялӗ ҫывӑхӗнчи пӗве патӗнче пулнӑ. Вӗсем эрех ӗҫнӗ, хирӗҫсе кайнӑ. Аслӑраххи кӗҫӗннине кӑкӑрӗ тӗлӗнчен ҫӗҫӗпе чикнӗ. Лешӗ кӗске вӑхӑтран вилнӗ.
Следстви комитечӗ пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчет.
Чӑваш Енре пурӑнакан пӗр арҫын Патшалӑхӑн ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцине ӗҫе вырнаҫма ӗмӗтленни, пули-пулми ҫынна илес ҫук тесе шухӑшланӑран ултавҫӑ-хӗрарӑм капкӑнне ҫакланнине Чӑваш халӑх сайчӗ иртнӗ уйӑхра пӗлтернӗччӗ. Ултавҫӑ-хӗрарӑм Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре пурӑнать иккен.
Хӗрарӑм ҫынна шанакансене паллашу сайчӗ урлӑ тупнӑ. Хӑшӗсене вӑл сипленме укҫа кирлӗ, теприсене бизнеса аталантарма кирлӗ, виҫҫӗмӗшӗсене ӗҫе вырнаҫма пулӑшанҫи пулнӑ. Капкӑна ытларах чухне арҫынсем ҫакланнӑ. Йӗрке хуралҫисем шухӑшланӑ тӑрӑх, улталанакансем тата та нумайрах, вӗсем полицие хальлӗхе пурте пӗлтермен.
Шупашкар районӗнчи Юртукасси ялӗнче пурӑнакан Вера Блинова чӑваш тӗрриллӗ кӗпе тӑхӑнма тахҫанах ӗмӗтленнӗ. Анчах хаклӑ тесе туянма укҫа хӗрхеннӗ.
Тӗрлеме вӑл ачаранах пӗлнӗ-ха. «Хыпар» хаҫатра пӗлтернӗ тӑрӑх, «амӑшӗ хыҫҫӑн хӗресле, яка майпа тӗрлеме хӑнӑхса пынӑ. Ҫывӑх тӑванӗсен салтака каякан ывӑлӗсем валли пӗр каҫра ал шӑлли тӗрлеме пултарнӑ».
«Юнашарта пурӑнакан Ваньккан арӑмӗ, инке, наччасрах тӗрӗ валли ӳкерчӗк туса паратчӗ. «Ну, Вера, эсӗ пултаратӑн, камӑн тӗрри хитререххине ыран кайса курӑн», — тетчӗ», — аса илнӗ Вера Блинова.
Клубра ӗҫлеме пуҫласан храрӑм хӑйӗн ӗмӗт-тӗллевне пурнӑҫа кӗртнӗ-кӗртнех.
Утӑ уйӑхӗн 8-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Эп сӳннӗ чух – эс ҫун!» премьерӑна кӑтартӗҫ.
Ку ӗҫе Михаил Сунталӑн пьеси тӑрӑх лартнӑ. Спектакль Шупашкар районӗнче ҫуралса ӳссе тӗнчипе паллӑ ӑсчаха тухнӑ Никита Бичуринпа паллаштарать.
Никита Яковлевич хӗвелтухӑҫ халӑхӗн историне тӗпченӗ, ҫулҫӳревҫӗ пулнӑ, китай чӗлхине аван пӗлнӗ, Раҫҫейре синологие йӗркелесе яраканӗсенчен пӗри.
Ентешӗн ят-сумне тӑван тӑрӑхра ҫӳле ҫӗклессишӗн хӑй вӑхӑтӗнче Шупашкар районӗнче самай ӗҫ туса ирттерчӗҫ. Кӳкеҫре «Бичурин тата хальхи самана» музей уҫрӗҫ.
Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче лартакан «Эп сӳннӗ чух – эс ҫун» драма та Никита Бичурин ятне асра тытма пулӑшӗ.
+8.3 °C